Od czasu wprowadzenia działalności nierejestrowej, cieszy się on*a dużym zainteresowaniem. Wiele osób jednak błędnie uważa, że jedynym kryterium tego, czy mogą z niej skorzystać, jest próg dochodowy oraz – co gorsza – że skoro jest ona nazywana „nierejestowaną”, a nawet „nieewidencjonowaną” to nie muszą niczego ewidencjonować ani w żaden sposób rozliczać. Tymczasem nic bardziej mylnego.
Czym jest zatem działalność nierejestrowana?
Jest to działalność o charakterze zarobkowym, której charakterystyczną cechą są niskie przychody. Dlatego też od początku zakładano, że będą z niej korzystać osoby, które chcą raczej dorobić do innego wynagrodzenia (czy to pracy, czy emerytury, itd.), niż utrzymać się z tego źródła. Działalność nierejestrowaną mogą prowadzić osoby, jeżeli ich miesięczne przychody z tej działalności nie przekroczą 50 procent kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Jeśli chodzi o rok 2023, będzie to: w pierwszym półroczu: 1745 zł, a w drugim: 1800 zł. (przychody w żadnym miesiącu nie mogą tych limitów przekroczyć).
Kiedy nie można prowadzić działalności nierejestrowej?
Poza limitem miesięcznego przychodu są jeszcze inne kryteria wyłączające możliwość prowadzenia takiej działalności.
Działalności nierejestrowej nie może wykonywać osoba, która:
– w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadziła w Polsce działalność gospodarczą (zawieszenie działalności jest tu zrównane z jej nieprowadzeniem),
– zamierza wykonywać działalność, która wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej (np. sprzedaż alkoholu, ochrona, usługi detektywistyczne, obrót paliwami, działalność aptek),
– chce prowadzić działalność, która została zdefiniowana w Prawie przedsiębiorców, jako działalność gospodarcza (np. działalność agentów ubezpieczeniowych czy biur rachunkowych).
Kto może prowadzić działalność nieewidencjonowaną?
Działalność taką może prowadzić wyłącznie osoba fizyczna. Nie ma możliwości funkcjonowania spółek bez rejestracji.
Nieco dziwna sytuacja dotyczy osób bezrobotnych, gdyż zgodnie z przepisami tracą one status bezrobotnego, jeśli wykonują inną pracę zarobkową rozumianą jako „wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych”. Jeżeli więc np. wytwarzają jakieś rękodzieło, które następnie sprzedają i ich przychody wynikają wyłącznie ze sprzedaży, mogą prowadzić działalność nierejestrowaną będąc osobą bezrobotną. Jeśli jednak wykonają to samo rękodzieło na podstawie umowy o dzieło, stracą ten status.
A zatem…
… nazwa „nierejestrowa”, „nierejestrowana”, czy też „nieewidencjonowana” odnosi się do tego, że osoby, które ją prowadzą, nie muszą wpisywać się do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Plusy działalności nierejestrowej:
– brak obowiązku rejestracji w CEIDG (oraz późniejszych aktualizacji danych),
– brak obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
– brak obowiązku zapłaty zaliczek na podatek dochodowy,
– brak obowiązku zapłaty podatku VAT (zwolnienie do 200.000 zł rocznie); jeśli z jakichś względów nie chcesz lub nie możesz skorzystać ze zwolnienia (np. ze względu na przedmiot działalności), pamiętaj, że musisz się zarejestrować jako podatnik czynny VAT i masz określone z tym obowiązki,
– ograniczenie obowiązku księgowego do uproszczonej ewidencji sprzedaży,
– ponieważ działalność jest przeznaczona do małej skali, nie musisz się martwić o swoją wiarygodność w kontaktach z dużymi przedsiębiorcami, którzy wcześniej weryfikują kontrahentów na Białej liście oraz w innych rejestrach,
– możliwość dorobienia niewielkich kwot bez zbędnych komplikacji.
Minusy działalności nierejestrowej:
– jeśli nie masz innego tytułu ubezpieczeń oraz w ramach tej działalności nie zawarłeś umowy zlecenia, nie odkładasz kapitału na przyszłą emeryturę,
– często mniejsza świadomość co do obowiązków związanych z prowadzoną działalnością; przy działalności gospodarczej wielość obowiązków zmusza do większego zagłębienia się w temat. Przy działalności nierejestrowanej, część osób błędnie uważa, że „nic nie musi”. I tu warto przejść do kolejnego zagadnienia, a mianowicie:
Jakie są obowiązki związane z działalnością nierejestrową?
Od dnia rozpoczęcia działalności nierejestrowej należy:
– prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży (w formie papierowej lub elektronicznie; pamiętaj, że ewidencja ta może być skontrolowana przez organ podatkowy. Jeśli nie będzie prowadzona lub będzie prowadzona nierzetelnie, organ ten sam określi wartość Twojej sprzedaży i ustali kwotę podatku),
– prowadząc sprzedaż: na żądanie kupującego wystawiać rachunki lub faktury,
– stosować się do praw konsumentów, gdyż w tym zakresie jesteś przedsiębiorcą, a zatem wszelkie kwestie związane z reklamacjami, odstąpieniami od umowy, rękojmią (zwrotami, naprawami) jak najbardziej Cię dotyczą i musisz ich przestrzegać; podobnie jak innych przepisów prawa np. RODO,
– po zakończeniu roku podatkowego rozliczyć swoje przychody (być może łącznie z innymi) na formularzu PIT-36; wpisujesz tam przychody z tej działalności, koszty (na podstawie faktur lub rachunków), dochody oraz podatek,
– jeśli w którymś miesiącu przekroczysz maksymalny przychód, zostaniesz uznany za osobę prowadzącą działalność gospodarczą. W ciągu 7 dni od przekroczenia tego limitu, powinieneś zarejestrować działalność w CEIDG,
– prowadzić ewidencję VAT, rozliczać i opłacać ten podatek – jeśli jesteś czynnym podatnikiem VAT,
– posiadać kasę fiskalną i rejestrować sprzedaż przy jej pomocy, jeśli: twój obrót w transakcjach z osobami fizycznymi przekroczył 20.000 zł rocznie (lub proporcjonalnie do ilości miesięcy – jeżeli rozpocząłeś działalność w ciągu roku), albo prowadzisz działalność, która musi być ewidencjonowana bez względu na wysokość sprzedaży.