Kwestię rozgraniczenia nieruchomości reguluje Prawo geodezyjne i kartograficzne. Zgodnie z tą ustawą, rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic poprzez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie ich znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. W zależności od potrzeb, rozgraniczeniu podlegają wszystkie lub niektóre granice nieruchomości.
Jak wygląda rozgraniczanie nieruchomości?
Formalnie rozgraniczenia nieruchomości dokonują samorządowe władze wykonawcze, czyli wójtowie, burmistrzowie czy też prezydenci miast, a czasem sądy (gdy ustawa tak stanowi). Czynią to z urzędu lub na wniosek strony. Oczywiście żaden wójt nie zajmuje się dokonywaniem geodezyjnych pomiarów, a jedynie wszczęciem i przeprowadzeniem postępowania w sprawie oraz wydawaniem decyzji w tym zakresie. Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez tegoż wójta (burmistrza lub prezydenta miasta).
Przy ustalaniu przebiegu granic w pierwszej kolejności bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej. Jeśli ich nie ma, gdy są niewystarczające lub sprzeczne, przebieg granicy ustala się na podstawie zgodnego oświadczenia stron (właścicieli rozgraniczanych nieruchomości), albo też jednej strony, gdy druga strona oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy. Problem pojawia się, gdy tej zgody nie ma. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody, a ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej.
Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości kończy się:
– zawarciem ugody, o której pisałam powyżej,
– wydaniem decyzji przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), gdy ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron,
– orzeczeniem sądowym, gdy niezadowolona strona postępowania zażąda przekazania sprawy do sądu, co może uczynić w ciągu 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji.
Jeżeli przed sądem toczy się sprawa o własność nieruchomości lub wydanie jej w całości lub części i do rozstrzygnięcia sprawy jest potrzebne ustalenie przebiegu granic, sąd rozpatruje także sprawę w tym zakresie i razem wydaje rozstrzygnięcie.
Jeśli chodzi o kwestię zgłoszenia zmian do ksiąg wieczystych oraz ewidencji gruntów i budynków, to prawomocne orzeczenia i decyzje są przesyłane z urzędu do odpowiednich rejestrów w ciągu 30 dni.
Istotne jest to, że właściciele lub inne osoby władające nieruchomościami (gruntami) są obowiązane do dbałości o znaki graniczne. To także ochrona ich interesów przed koniecznością przeprowadzania postępowania sądowego. Przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, jeżeli istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich pierwotnego położenia. Jeżeli jednak wyniknie spór, strony mogą wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie sprawy.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. 1989 Nr 30 poz. 163 z późn.zm.)