Jak założyć spółkę akcyjną?
Spółka akcyjna to spółka kapitałowa, osoba prawna, zasadniczo przeznaczona do dużych przedsięwzięć gospodarczych. Jest to forma obowiązkowa dla niektórych działalności np. dla banków czy towarzystw ubezpieczeniowych. Informacje jak założyć i zarejestrować spółę akcyjną oraz przepisy dotyczące jej funkcjonowania znajdziemy w kodeksie spółek handlowych (KSH) od art. 301 do 490 oraz w ogólnych regulacjach dotyczących spółek kapitałowych (art. 11-21 KSH), natomiast przepisy o łączeniu, podziale i przekształcaniu spółek umieszczono w KSH od art. 491.
Firma spółki (czyli jej nazwa) może być dowolna, choć oczywiście nie powinna wprowadzać w błąd. Musi jednak zawierać oznaczenie „spółka akcyjna” (co w obrocie można skrócić do „S.A.”).
Spółka akcyjna może być utworzona zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne; przez jedną lub więcej osób. Od tej zasady istnieje tylko jeden wyjątek: nie może być utworzona przez jednoosobową spółkę z o.o. jako jedynego akcjonariusza.
Wspólnicy spółki akcyjnej (czyli akcjonariusze) są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie i nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Tworząc tę spółkę nie zawiera się umowy, tylko spisuje statut. Jest dla niego wymagana forma aktu notarialnego. Osoby, które się pod statutem podpisują są założycielami spółki.
W statucie musi się znaleźć:
1) firma (nazwa) i siedziba spółki,
2) przedmiot jej działalności,
3) czas trwania spółki, jeżeli został on oznaczony,
4) wysokość kapitału zakładowego oraz kwota wpłacona przed zarejestrowaniem spółki na pokrycie kapitału zakładowego,
5) wartość nominalna akcji i ich liczba ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6) liczba akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli,
8) liczba członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalna lub maksymalna liczba członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,
9) pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Statut powinien również zawierać (pod rygorem bezskuteczności wobec spółki – co oznacza, że brak tych postanowień skutkuje niemożnością ich egzekwowania) postanowienia dotyczące:
1) liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw,
2) wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje,
3) warunków i sposobu umorzenia akcji,
4) ograniczeń zbywalności akcji,
5) uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom (np. prawa powoływania lub odwoływania członków zarządu czy rady nadzorczej lub prawa do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki),
6) co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem.
Warto poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z przepisami kodeksu, żeby wiedzieć czego inaczej nie można w statucie uregulować, a co można. Mówiąc kolokwialnie, gdzie kodeks stanowi: drodzy założyciele będzie tak …, chyba że uregulujecie to sobie w statucie inaczej. Tym bardziej, że KSH zezwala na wprowadzenie do statutu odmiennych i dodatkowych postanowień o ile nie zabraniają tego przepisy, zgodnie z ustawą temat został wyczerpany lub dodatkowe postanowienia pozostawałyby w sprzeczności z naturą S.A. lub dobrymi obyczajami.
Spółka akcyjna w organizacji
Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w organizacji, która jest reprezentowana przez zarząd, a przed jego powołaniem – przez wszystkich założycieli (łącznie) albo pełnomocnika wybranego jednomyślnie uchwałą. Firma spółki powinna w tym okresie mieć dopisek „w organizacji”. S.A. w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa (również własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe), zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Spółka akcyjna musi mieć określony kapitał zakładowy, w wysokości co najmniej 100 000 zł. Kapitał dzieli się na akcje, których wartość nominalna nie może być niższa niż 1 grosz. Istnieje ustawowy zakaz obejmowania akcji za cenę niższą od nominalnej. Akcje mogą być natomiast objęte po cenie wyższej, ale wówczas nadwyżka powinna być wpłacona w całości przed zarejestrowaniem spółki.
Jeżeli do spółki są wnoszone wkłady niepieniężne albo jeśli spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty wynagrodzenia za usługi świadczone przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie z tych czynności (zgodne z wymogami art. 311 i art. 3121 KSH), które podlega badaniu przez wyznaczonego przez sąd biegłego rewidenta (lub kilku rewidentów). Badanie dotyczy prawdziwości i rzetelności podanych informacji, godziwej wartości wkładów niepieniężnych, ocenie czy odpowiadają one co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji, a także czy wysokość przyznanego wynagrodzenia lub zapłaty jest uzasadniona.
Aby powstała spółka akcyjna muszą być spełnione następujące warunki (wszystkie):
– spółka musi być zawiązana, czyli musi być podpisany statut, wyrażona zgoda na jego brzmienie, oświadczenie o przystąpieniu do spółki, objęcie akcji (zawiązanie następuje z ostatnią z tych czynności, czyli z chwilą objęcia wszystkich akcji albo jeśli statut określa minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego – z chwilą objęcia akcji o wartości co najmniej 100.000 zł i złożenia przez zarząd oświadczenia w formie aktu notarialnego potwierdzającego ten fakt),
– muszą być wniesione wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego; przy czym przed zarejestrowaniem spółki może być wniesiona ¼ wkładów pieniężnych, a reszta w ciągu roku od zarejestrowania; przy wkładach niepieniężnych KSH wymaga, aby zostały pokryte w ciągu roku od zarejestrowania spółki – z zastrzeżeniem, że bez względu na rodzaj wkładów, kapitał zakładowy przed zarejestrowaniem spółki powinien być pokryty co najmniej w ¼ jego ustawowej wysokości, która wynosi 100.000 zł,
– musi zostać powołany zarząd i rada nadzorcza,
– spółkę należy wpisać do KRS i tu ważna uwaga: jeśli nie zostanie zgłoszona do KRS w ciągu 6 miesięcy od sporządzenia statutu albo uprawomocni się postanowienie sądu odmawiające wpisu, spółka w organizacji zostanie rozwiązana. W niektórych przypadkach będzie konieczne przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego.
W praktyce o powstaniu S.A. decyduje więc wpis do KRS, ponieważ jest on ostatnim etapem je powstania, a sąd nie wpisze spółki do rejestru jeśli nie będą spełnione pozostałe warunki.
Jak zarejestrować spółkę akcyjną?
Wniosek o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) składa zarząd, a podpisują go wszyscy jego członkowie. Wniosek składa się do sądu właściwego ze względu na siedzibę spółki.
Do sądu składamy odpowiednie wnioski rejestrowe (na formularzach), które znajdziemy na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: tutaj. Na dzień pisania artykułu są to:
– KRS-W4: Wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców – spółka akcyjna,
– KRS-WH: sposób powstania podmiotu,
– KRS-WG: emisje akcji,
– KRS-WK: organy podmiotu,
– KRS-WM: przedmiot działalności,
– inne formularze – w zależności od indywidualnej sytuacji np. wniosek KRS-WA – jeśli spółka będzie miała oddziały, KRS-WL – jeśli będzie miała prokurenta/-ów.
Do wniosku należy dołączyć (oryginały lub odpisy poświadczone za zgodność z oryginałem):
1) statut,
2) akty notarialne o zawiązaniu spółki i objęciu akcji,
3) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz wkłady niepieniężne zostały dokonane zgodnie z prawem,
4) potwierdzony przez bank lub firmę inwestycyjną dowód wpłaty na akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji, a jeśli po zarejestrowaniu spółki mają być wnoszone wkłady niepieniężne – oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z postanowieniami statutu przed upływem roku od zarejestrowania spółki,
5) dokument stwierdzający ustanowienie organów spółki z wyszczególnieniem ich składu osobowego,
6) zezwolenie lub dowód zatwierdzenia statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli są one wymagane do powstania spółki,
7) oświadczenie zarządu o dokonanych wpłatach na kapitał zakładowy, jeżeli zarząd złożył takie oświadczenie (gdy statut określa minimalny lub maksymalny kapitał, o czym pisałam powyżej),
8) sprawozdanie założycieli wraz z opinią biegłego rewidenta – jeśli wymagają ich przepisy.
9) potwierdzenie uiszczenia opłat za wpis.
Zgłoszenie jednoosobowej spółki akcyjnej powinno zawierać ponadto nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę oraz adres (albo – od 01.07.21 r. – adres do doręczeń elektronicznych) jedynego akcjonariusza, a także wzmiankę, że jest on jedynym akcjonariuszem spółki.
Opłata za rejestrację spółki w KRS wynosi 500 zł. (na dzień pisania tego artykułu), natomiast opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł.
Co dalej?
Jeżeli wniosek został złożony prawidłowo i nie budzi wątpliwości sądu, spółka powinna zostać zarejestrowana w ciągu 7 dni. Przy rejestracji spółce zostanie automatycznie nadany NIP i REGON.
Po rejestracji należy złożyć w urzędzie skarbowym formularz NIP-8. Zawarte w nim informacje naczelnik urzędu skarbowego przekaże dalej, czyli do ZUS i GUS. Na spełnienie tego obowiązku:
– urząd skarbowy i GUS daje spółce 21 dni od daty rejestracji,
– ZUS – 7 dni od rozpoczęcia działalności.
Kolejne zmiany zgłasza się do sądu w ciągu 7 dni od chwili ich zaistnienia.
Spółka akcyjna w organizacji staje się spółką akcyjną z chwilą wpisu do rejestru (KRS). Wtedy też uzyskuje osobowość prawną.
O tym warto wiedzieć:
1. Rozporządzenie akcjami (jakiekolwiek: podarowanie, odsprzedanie) dokonane przed wpisaniem spółki do KRS jest z mocy ustawy nieważne.
2. Członkami zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem oraz prokurentem mogą być tylko osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych i które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 KSH, w okresie 5 lat przed powołaniem (chyba, że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania).
3. Jeśli S.A. ma jednego akcjonariusza, wykonuje on wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia. Ale – co do zasady – jeżeli wszystkie akcje spółki przysługują jedynemu akcjonariuszowi albo jedynemu akcjonariuszowi i spółce, oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
4. Każda spółka akcyjna musi mieć swoją stronę internetową, której adres powinien być udostępniony w KRS.