Jak założyć prostą spółkę akcyjną?
Od 1 lipca 2021 r. można założyć nowy rodzaj spółki – prostą spółkę akcyjną. Intencją ustawodawcy było umożliwienie utworzenia spółki kapitałowej prostej i taniej w obsłudze. Dlatego też do minimum ograniczono formalności, za to zmaksymalizowano stosowanie elektronicznych procedur, począwszy od tego, że spółkę można założyć online w trybie S24. W konstrukcji spółki położono nacisk na prostotę założenia, prowadzenia i likwidacji. Ma być to ukłon i zachęta dla startupów, które mogą ograniczyć początkowe wkłady finansowe na rzecz rozwoju pomysłu. Czy spółka zdobędzie zakładaną popularność? Zobaczymy.
Prosta spółka akcyjna to spółka kapitałowa (osoba prawna), którą można założyć w każdym dopuszczalnym prawnie celu, chyba że ustawa nakazuje dla danej działalności przyjąć inną formę. Informacje jak założyć taką spółkę oraz przepisy dotyczące jej funkcjonowania znajdziemy w kodeksie spółek handlowych (KSH) od art. 3001 do 300134 oraz w ogólnych regulacjach dotyczących spółek kapitałowych (art. 11-21 KSH), natomiast przepisy o łączeniu, podziale i przekształcaniu spółek umieszczono w KSH od art. 491. Konstrukcja prawna spółki bardziej przypomina spółki prawa anglosaskiego, niż te funkcjonujące w naszym dotychczasowym porządku prawnym.
Spółkę można założyć w sposób tradycyjny lub online – przy wykorzystaniu wzorca umowy, o czym poniżej.
Firma spółki (czyli jej nazwa) może być dowolna; powinna jednak zawierać oznaczenie „prosta spółka akcyjna” (co w obrocie można skrócić do „P.S.A.”).
Prosta spółka akcyjna może być utworzona zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne (przez jedną lub więcej osób). Od tej zasady istnieje tylko jeden wyjątek: nie może być utworzona przez jednoosobową spółkę z o.o. jako jedynego wspólnika.
Akcjonariusze, czyli wspólnicy, są zobowiązani wyłącznie do świadczeń określonych w umowie spółki i nie odpowiadają za jej zobowiązania.
Umowa prostej spółki akcyjnej, zawieranej w sposób tradycyjny, musi być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna zawierać:
1) firmę (nazwę) i siedzibę spółki,
2) przedmiot jej działalności,
3) liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną (akcje są obejmowane za wkłady pieniężne lub niepieniężne, nie mają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego, są niepodzielne);
4) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje (wkładem niepieniężnym może być wszystko co ma wartość majątkową, także świadczenie pracy lub usług);
5) jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług;
6) organy spółki (nowością w KSH jest to, że zamiast zarządu i rady nadzorczej w P.S.A. można powołać radę dyrektorów, która łączy funkcje pełnione przez te dwa organy; nie wprowadzono żadnych ograniczeń co do liczby osób zasiadających w radzie dyrektorów);
7) liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów;
8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
9) umowa może określać terminy wniesienia wkładów albo zawierać upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. W przeciwnym razie terminy wniesienia wkładów określa zarząd.
Poza regulacją umowy spółki pozostaje kapitał akcyjny. Przeznacza się na niego wkłady, ale niekoniecznie wszystkie. Na kapitał akcyjny nie mogą być przeznaczone wkłady niepieniężne w postaci praw niezbywalnych, świadczenia pracy bądź usług. KSH określa wysokość kapitału akcyjnego na co najmniej… 1 złoty.
Warto poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z przepisami kodeksu, żeby wiedzieć czego inaczej nie można w umowie uregulować, a co można. Mówiąc kolokwialnie: gdzie kodeks mówi: drodzy założyciele będzie tak …, chyba że uregulujecie to sobie inaczej. Warto także śledzić artykuły oraz orzecznictwo związane z tymi spółkami, gdyż jest to nowość w polskim systemie prawnym i gospodarczym.
Prosta spółka akcyjna w organizacji
Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje prosta spółka akcyjna w organizacji, która jest reprezentowana przez zarząd (lub radę dyrektorów), a przed jego ustanowieniem przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą akcjonariuszy. Firma (nazwa) P.S.A. powinna w tym okresie mieć dopisek „w organizacji”. Za zobowiązania spółki w tym czasie odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu oraz akcjonariusze – do wysokości niewniesionych wkładów. Odpowiedzialność tych osób wobec spółki ustaje z chwilą zatwierdzenia ich czynności uchwałą akcjonariuszy. P.S.A. w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa (również własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe), zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Żeby powstała prosta spółka akcyjna (już nie „w organizacji”) muszą być spełnione następujące warunki (wszystkie):
1) musi być zawarta umowy spółki;
2) muszą zostać ustanowione organy wymagane przez ustawę lub umowę spółki;
3) muszą zostać wniesione przez akcjonariuszy wkłady na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie, o której mówi art. 300(3) § 1 KSH (czyli ta 1 złotówka);
4) spółka musi zostać wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS); przy czym, jeśli nie zostanie zgłoszona do KRS w ciągu 6 miesięcy od zawarcia umowy albo uprawomocni się postanowienie sądu odmawiające wpisu, umowa się rozwiązuje. Wtedy w niektórych przypadkach będzie konieczne przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego.
W praktyce decyduje tu wpis do KRS, ponieważ jest on ostatnim etapem powstania spółki, a sąd nie wpisze spółki do rejestru, jeśli nie będą spełnione pozostałe warunki.
Jak zarejestrować prostą spółkę akcyjną?
Wniosek o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców KRS składa zarząd lub rada dyrektorów, a podpisują go wszyscy członkowie tego organu. Wniosek składa się do sądu właściwego ze względu na siedzibę spółki.
Zgłoszenie spółki do KRS powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki;
2) przedmiot jej działalności;
3) liczbę akcji;
4) jeżeli umowa spółki przewiduje emisję różnych rodzajów akcji – liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania;
5) jeżeli umowa spółki przewiduje przyznanie uprawnień indywidualnych określonym akcjonariuszom albo tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikające z akcji – zaznaczenie tych okoliczności;
6) wysokość kapitału akcyjnego;
7) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności;
8) nazwiska i imiona członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki;
9) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej, jeżeli umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej;
10) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
11) jeżeli umowa spółki wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma.
Wszystkie podane wyżej informacje zapewne trzeba będzie wpisać w odpowiednie formularze. Na dzień pisania artykułu nie były one jednak dostępne.
Tym niemniej, do wniosku oraz innych formularzy trzeba będzie dołączyć oryginały lub poświadczone za zgodność odpisy następujących dokumentów:
1) umowę spółki;
2) oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny;
3) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki;
4) jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego;
5) adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych członków zarządu,
6) podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia albo firmy (nazwy) oraz liczby i serii akcji objętych przez każdego z nich.
Należy także załączyć dowód uiszczenia opłat związanych z rejestracją. Prawdopodobnie opłata za rejestrację spółki w KRS będzie taka sama jak innych spółek, czyli 500 zł., natomiast opłata za ogłoszenie o wpisie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł.
Co dalej?
Jeżeli wniosek został złożony prawidłowo i nie budzi wątpliwości sądu, spółka powinna zostać zarejestrowana w ciągu 7 dni. Przy rejestracji spółce zostanie automatycznie nadany NIP i REGON.
Po rejestracji należy złożyć w urzędzie skarbowym formularz NIP-8. Zawarte w nim informacje naczelnik urzędu skarbowego przekaże dalej, czyli do ZUS i GUS. Na spełnienie tego obowiązku:
– urząd skarbowy i GUS daje spółce 21 dni od daty rejestracji,
– ZUS – 7 dni od rozpoczęcia działalności.
Kolejne zmiany zgłasza się do sądu w ciągu 7 dni od chwili ich zaistnienia.
Prosta spółka akcyjna w organizacji staje się prostą spółką akcyjną z chwilą wpisania do rejestru (KRS). Wtedy też uzyskuje osobowość prawną.
Warto wiedzieć:
1. Jakiekolwiek rozporządzenie akcją (podarowanie, odsprzedanie jej, itp.) dokonane przed wpisem spółki do KRS jest z mocy ustawy nieważne.
2. Członkami zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem oraz prokurentem mogą być tylko osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych i które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 KSH, w okresie 5 lat przed powołaniem (chyba, że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania).
3. W przypadku, gdy wszystkie akcje spółki przysługują jedynemu akcjonariuszowi albo jedynemu akcjonariuszowi i spółce, zasadą jest, że oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
4. Nowością jest ustawowe uregulowanie możliwości odbywania posiedzeń przez organy P.S.A. przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.
5. Rejestr akcjonariuszy ma być prowadzony w formie cyfrowej przez notariusza lub biuro maklerskie. Ma to uprościć obrót akcjami P.S.A.
6. Wkłady (poza tymi na pokrycie kapitału akcyjnego) powinny zostać wniesione w całości w ciągu 3 lat od dnia wpisu spółki do KRS. Wkłady te powinny być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji danego akcjonariusza, chyba że umowa reguluje tę kwestię inaczej. Po wniesieniu całości wkładu przez akcjonariusza, zarząd niezwłocznie podejmuje uchwałę stwierdzającą ten fakt. Tak jak w przypadku innych spółek kapitałowych, jest jeszcze pewien „straszak” na nierzetelnych akcjonariuszy. Otóż, jeśli wartość wkładu niepieniężnego przeznaczonego na kapitał akcyjny została znacznie zawyżona w stosunku do jego wartości godziwej w dniu objęcia akcji, akcjonariusz, który wniósł taki wkład, jest obowiązany wyrównać spółce brakującą wartość. Co więcej, ta odpowiedzialność rozciąga się solidarnie na członków zarządu, chyba że nie ponoszą oni winy.
Rejestracja prostej spółki akcyjnej przez Internet, czyli założenie P.S.A. przy wykorzystaniu wzorca umowy, w tzw. trybie S24
Będzie istniała także możliwość zawarcia umowy prostej spółki akcyjnej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym przez Ministra Sprawiedliwości, za pośrednictwem systemu zamieszczonego na tej stronie internetowej, czyli mówiąc krótko: zarejestrowania prostej spółki akcyjnej przez Internet, teoretycznie w ciągu 24 godzin. Teoretycznie, gdyż wnioski są rozpatrywane w dni robocze w godzinach pracy sądów. Jeśli więc złożymy go w piątek o 17:00, powinien zostać rozpatrzony do poniedziałku do godziny 17:00.
Zawarcie umowy spółki w ten sposób wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym przez wszystkich założycieli. Po wykonaniu tych czynności umowę uważa się za zawartą.
Na pokrycie akcji pierwszej emisji, spółki zakładanej w trybie S24, wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne.
W przypadku tak zakładanej spółki, zgłoszenie do KRS także wysyłamy elektronicznie. Do tego zgłoszenia należy dołączyć:
1) umowę spółki;
2) oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny;
3) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki;
4) jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego;
5) adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych członków zarządu;
6) podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia albo firmy (nazwy) oraz liczby i serii akcji objętych przez każdego z nich.
Wszystkie wskazane wyżej dokumenty muszą być sporządzone na odpowiednich formularzach udostępnionych w systemie teleinformatycznym i podpisane podpisami elektronicznymi przez wszystkich członków zarządu lub rady dyrektorów.
Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do KRS w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy spółki, albo jeżeli uprawomocniło się postanowienie sądu odmawiające jej zarejestrowania, umowa spółki ulega rozwiązaniu.
Niewątpliwym plusem tego sposobu zakładania spółek jest łatwość i szybkość ich założenia, praktycznie bez wychodzenia z domu, a także niższe koszty (odpada taksa notarialna, a opłata za wpis do KRS wynosi połowę stawki czyli 250 zł.; opłata za publikację w MSiG jest taka sama – 100 zł.). Minusem jest natomiast ograniczona możliwość wyboru treści umowy spółki do udostępnionego wzorca i konieczność wnoszenia wkładów w formie pieniężnej. Oczywiście wszystkie osoby biorące udział w założeniu spółki online i w dokonaniu zgłoszeń rejestracyjnych, muszą wcześniej zarejestrować się w systemie i mieć możliwość składania podpisów elektronicznych.