Jak założyć spółkę jawną?
Zgodnie z kodeksem spółek handlowych (KSH) spółka jawna to spółka osobowa (nie ma zatem własnej osobowości prawnej tak jak sp. z o.o. czy S.A.), która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Wspólnikami spółki jawnej mogą być osoby fizyczne, prawne lub inne spółki osobowe. Nie ma za to możliwości, aby wspólnikiem została spółka cywilna oraz aby w spółce był jeden wspólnik. Regulacje o tym jak założyć taką spółkę, na jakich zasadach ona funkcjonuje, a także w jaki sposób należy ją zlikwidować, znajdziemy przede wszystkim w KSH od art. 22 do 85 oraz w ogólnych regulacjach dotyczących spółek osobowych (art. 8-101 KSH), natomiast przepisy o łączeniu, podziale i przekształcaniu spółek umieszczono w KSH od art. 491. Spółkę jawną można założyć także przez Internet, online, w trybie S24, o czym poniżej.
Nazwa spółki jawnej (czyli jej nazwa) powinna zawierać nazwiska lub firmy wszystkich wspólników, kilku z nich albo jednego oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”, w skrócie „s.j.”
Dla umowy spółki nie wymaga się żadnej formy szczególnej (np. udziału notariusza), ale za to musi być spisana pod rygorem nieważności.
W umowie spółki muszą się znaleźć:
– jej nazwa i siedziba,
– określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość (wkłady mogą być pieniężne lub niepieniężne),
– przedmiot działalności (najlepiej z numerem PKD),
– czas trwania spółki, jeśli ma być zawarta na czas oznaczony.
Warto poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z przepisami „kodeksowymi”, żeby wiedzieć czego inaczej nie można w umowie spółki uregulować, a co można tzn. gdzie kodeks mówi drodzy wspólnicy będzie tak …, chyba że uregulujecie to inaczej. Przykładem takich regulacji, co do których wspólnicy mają „wolną rękę” są np. takie: „zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej”, czy też „ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi”. Z przykładowym wzorem umowy spółki jawnej można się zapoznać na tej stronie.
Jak zarejestrować spółkę jawną?
Ważne jest to, że spółka nie powstaje z chwilą zawarcia umowy ani nawet złożenia wniosku rejestracyjnego, ale dopiero po jej wpisaniu do rejestru. Wnioski składa się do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) właściwego ze względu na siedzibę spółki. Formularz rejestracji można pobrać np. ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Zgłoszenie spółki jawnej do KRS powinno zawierać:
– firmę (nazwę), siedzibę i adres spółki,
– przedmiot działalności,
– nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz ich adresy albo ich adresy do doręczeń, albo – od 1.7.21 r. – adresy do doręczeń elektronicznych,
– nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji.
Większość z tych informacji podaje się na urzędowych formularzach.
W przypadku spółki jawnej do sądu należy złożyć formularze:
– KRS-W1: Wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców – spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa;
– KRS-WB: Wspólnicy spółki jawnej, komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców;
– KRS-WK: Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki – załącznik do wniosku o rejestrację lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
– KRS-WM: Przedmiot działalności – załącznik do wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców;
– inne wnioski – uzależnione od indywidualnej sytuacji np. wniosek KRS-WA – jeśli spółka będzie miała oddziały, KRS-WL – jeśli będzie miała prokurenta/-ów.
Do wniosku należy dołączyć umowę spółki, listę wspólników z ich adresami oraz dowód uiszczenia opłaty za rejestrację.
Opłata za rejestrację spółki w Rejestrze Przedsiębiorców wynosi 500 zł. (na dzień pisania tej informacji). Do tego dochodzi jeszcze opłata 100 zł. za publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Wszyscy wspólnicy są jednocześnie uprawnieni, ale i zobowiązani do zgłoszenia spółki do rejestru, a także do późniejszej aktualizacji danych.
Co dalej?
Przy rejestracji spółki, zostanie jej automatycznie nadany NIP i REGON.
Po zarejestrowaniu, spółka ma teoretycznie 21 dni na uzupełnienie danych w urzędzie skarbowym na formularzu NIP-8. Znajdą się tam takie informacje jak: numer rachunku bankowego, przewidywana liczba pracowników, miejsca prowadzenia działalności, dane kontaktowe. Informacje te zostaną następnie przekazane przez urząd skarbowy do GUSu i ZUSu. Napisałam „teoretycznie”, gdyż przepisy nam się trochę „rozjechały”, ponieważ ZUS oczekuje, że ten formularz zostanie złożony w ciągu 7 dni od daty rejestracji.
Ponadto, każdy wspólnik powinien oddzielnie zarejestrować się w ZUS jako płatnik składek za własne ubezpieczenie. Wspomnę jeszcze odnośnie terminów, że 7 dni na złożenie wniosku aktualizacyjnego ma także spółka, która postanowiła zmienić jakiekolwiek dane podlegające zgłoszeniu do KRS.
Warto wiedzieć, że spółka jawna może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, przy czym od chwili wpisania spółki do KRS jest to odpowiedzialność subsydiarna. Oznacza to, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, chociaż wcześniej może wystąpić z pozwem przeciwko wspólnikowi do sądu.
Podatki w spółce jawnej
Spółka jawna jest podatnikiem podatku VAT. Posiada własny NIP. Spółka jawna może być także podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych np. od nieruchomości, opłaty targowej, itp.
Mniej jednoznaczna jest sytuacja w podatku dochodowym. Co do zasady spółka jest nie jest podatnikiem podatku dochodowego, lecz podatnikami są jej wspólnicy. Dochód uzyskany w ramach działalności spółki jest więc „rozbijany” na wspólników w udziałach wynikających z umowy spółki i stanowi ich dochód (oni są podatnikami wybierającymi sposób opodatkowania). Jednakże, od 2021 r. spółka może stać się podatnikiem podatku CIT. Dzieje się tak w sytuacji, gdy łącznie spełnione są trzy warunki:
1. ma ona siedzibę lub zarząd w Polsce,
2. wspólnikami tej spółki nie są wyłącznie osoby fizyczne,
3. spółka nie złoży przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o podatnikach podatku CIT oraz podatnikach podatku PIT, posiadających, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego, prawa do udziału w zysku tej spółki.
W związku z wątpliwościami dotyczącymi m.in. pkt 3, padło pytanie posłów nr 2151 do Ministerstwa Finansów, które odpowiedziało „Obowiązek składania takich informacji nie będzie jednak obejmować spółek jawnych, których bezpośrednimi wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne. W takim bowiem przypadku, na podstawie samej umowy spółki, organy podatkowe określić mogą jaki podatnik, i w jakiej proporcji, uzyskiwane przez taką spółkę przychody oraz ponoszone koszty powinien wykazać jako swoje przychody i koszty służące wyliczeniu dochodu wspólnika, podlegającego w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym.”
W dwóch przypadkach spółka ma obowiązek prowadzić pełną rachunkowość: kiedy jej przychody przekroczą 2 mln euro w danym roku podatkowym lub kiedy wspólnikiem jest osoba prawna, czyli np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zwrócę jeszcze uwagę na fakt, że od wartości wniesionych do spółki wkładów należy zapłacić 0,5% podatek od czynności cywilnoprawnych (i oczywiście złożyć deklarację).
Jak zarejestrować spółkę jawną przez Internet?
Spółkę jawną można również zarejestrować przez Internet, przy wykorzystaniu wzorca umowy, w tzw. trybie S24 oznaczającym, że sąd powinien rozpatrzyć wniosek w ciągu 1 doby. Trzeba jednak pamiętać, że wnioski są rozpatrywane w dni robocze w godzinach pracy sądów. Jeśli więc złożymy go w piątek o 17:00, powinien zostać rozpatrzony do poniedziałku do godziny 17:00.
Zakładając spółkę w ten sposób:
– należy wypełnić formularz umowy udostępniony przez stronę Ministerstwa Sprawiedliwości (https://ems.ms.gov.pl zakładka: S-24 Rejestracja spółki, Inne wnioski) i podpisać go kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Umowę uważa się za zawartą z chwilą podpisania jej przez wspólników (oczywiście po wypełnieniu wszystkich koniecznych rubryk);
– wkłady wspólników mogą być wyłącznie pieniężne;
– umowę spółki zawartą w ten sposób można zmienić – także przez Internet – w dwojaki sposób: albo wykorzystując wzorzec uchwały zmieniającej umowę (oczywiście w zakresie postanowień, które można zmienić), albo sporządzając nowy tekst umowy,
– jeśli umowa spółki została zawarta online w trybie S24, w ten sam sposób, z wykorzystaniem wzorca uchwały wspólnicy mogą: podąć uchwałę o zmianie adresu spółki, o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz o ustanowieniu prokury.
Minusem rejestracji spółki przy pomocy formularzy jest ograniczona możliwość dopasowania postanowień umowy do wymagań wspólników, tzn. wypełniamy tylko formularz wybierając spośród konkretnych możliwości lub uzupełniając określone treści; nie możemy dodać innych regulacji.
Opłata za rejestrację spółki w trybie S24 wynosi połowę opłaty sądowej za tradycyjną rejestrację, czyli 250 złotych. Oprócz tego należy opłacić ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (100 zł).
Przekształcenie spółki cywilnej w jawną
Spółka cywilna może zostać przekształcona w spółkę jawną w dość prosty sposób, zachowując ciągłość prowadzenia działalności. Decyzja o przekształceniu nie zawsze wynika jedynie z woli wspólników. Jeśli przychody netto spółki cywilnej w dwóch kolejnych latach podatkowych przekroczą 2 mln euro, wspólnicy spółki cywilnej mają obowiązek przekształcić ją w spółkę jawną (dostosować umowę spółki do przepisów dotyczących spółki jawnej i dokonać rejestracji w KRS). Przekształcona spółka kontynuuje dotychczasową działalność tzn. nie zmienia się jej NIP, REGON, nadal prowadzi rozliczenia w VAT oraz co do zasady zachowuje pozwolenia, koncesje, itd. Spółka może pozostawić także dotychczasową nazwę, lecz z oznaczeniem „s.j.”. W przypadku zmiany nazwy, powinna ona w nawiasie uwzględniać poprzednią.
Należy zwrócić uwagę, że spółka cywilna nie może być przekształcona w spółkę jawną w trybie S24. Przekształcenie wymaga zawarcia umowy w tradycyjnej formie oraz zgłoszenia do sądu przez wszystkich wspólników.