Zacznijmy od tego, że zasadą jest oddzielne opodatkowanie małżonków w podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże jeśli między małżonkami istnieje wspólność majątkowa i są oni małżeństwem przez cały rok, za który składane jest rozliczenie PIT albo też wzięli ślub w trakcie tego roku i pozostawali w tym związku także 31 grudnia 2022 r. (nawet gdyby ślub odbył się 30 grudnia 22 roku), wówczas mogą dokonać wspólnego rozliczenia.
Ze wspólnego rozliczenia wyłączone zatem zostały pary, które się rozwiodły, choćby rozwód uprawomocnił się 30 grudnia, małżonkowie mający rozdzielność majątkową, w tym posiadający orzeczenie o separacji, oraz osoby żyjące w związkach partnerskich.
Istotnym warunkiem dla skorzystania ze wspólnego rozliczenia małżonków jest złożenie zeznania podatkowego w terminie.
Przypomnijmy, że rozliczając dochody wspólnie, rozliczamy się według skali podatkowej. W rozliczeniu w 2023 r. za 2022 r. oznacza to zastosowanie stawki 12. i 32. procentowej.
W jaki sposób należy złożyć wniosek o wspólne opodatkowanie?
Wspólnego rozliczenia dokonuje się de facto na wniosek małżonków. Wniosek ten jest już zawarty w formularzu PIT-36 lub PIT-37 (składamy go zaznaczając check box). Jeśli więc małżonkowie rozliczą się razem i prześlą czy też przyniosą taki formularz do urzędu, uważa się, że złożyli wspólny wniosek. Oczywiście wniosek taki może być przesłany elektronicznie przez jednego z małżonków. Wtedy uważa się, że został on upoważniony do tego przez drugiego małżonka. Oczywiście jak i inne oświadczenia, wniosek – także w tym zakresie – jest składany pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Jeśli któryś z małżonków uzyskuje dochody z działalności gospodarczej należy wypełnić formularz PIT-36. Jeżeli żaden z małżonków nie ma takich dochodów – formularz PIT-37.
Czasem zdarza się, że małżonkowie mają różne miejsca zamieszkania. W związku z tym będą mieli inny urząd skarbowy właściwy dla ich rozliczeń. Wówczas należy złożyć zeznanie podatkowe do urzędu właściwego dla małżonka składającego zeznanie. Ponieważ wszystkie informacje trafiają do systemu „widocznego” dla wszystkich urzędów skarbowych, nie ma potrzeby zawiadamiania urzędu skarbowego właściwego dla drugiego małżonka o złożeniu zeznania do innego urzędu.
Jakie dochody małżonków można wspólnie rozliczyć?
Co do zasady dochody opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Są jednak wyjątki. Ze wspólnego rozliczenia nie można skorzystać, jeśli któryś z małżonków:
– stosuje opodatkowanie liniowe,
– stosuje zryczałtowany podatek dochodowy (z wyjątkiem najmu prywatnego),
– podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Wspólne opodatkowanie mogą natomiast zastosować:
1) małżonkowie, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Szwajcarii,
2) małżonkowie, z których jeden podlega obowiązkowi podatkowemu w Polsce a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Szwajcarii
– jeżeli osiągnęli łączne przychody podlegające opodatkowaniu w Polsce w wysokości co najmniej 75% całkowitego przychodu i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Kolejnym warunkiem jest istnienie podstawy prawnej w umowie międzynarodowej, na podstawie której organy podatkowe mogą uzyskiwać informacje od organów podatkowych państwa, w którym małżonek czy też małżonkowie mają certyfikat rezydencji o wysokości ich przychodów.
Wspólne zeznanie podatkowe wdów i wdowców
Wspólne rozliczenie mogą zastosować także osoby, których współmałżonek zmarł w trakcie roku podatkowego albo po upływie tego roku, ale przed złożeniem zeznania podatkowego, jeżeli między małżonkami istniała wspólność majątkowa. Pozostałe warunki zastosowania wspólnego rozliczenia są takie same jak dla żyjących małżonków.
W jaki sposób rozlicza się wspólne dochody?
Większość PITów jest aktualnie rozliczana w programach księgowych, zatem program „poprowadzi” nas przez rozliczenie i wskaże jakie wartości gdzie wpisać. Zasadniczo najpierw wpisuje się kwoty dochodów (przychodów, kosztów, zaliczek) odrębnie dla każdego małżonka i z wszystkich tytułów z jakich uzyskał dochody, które musi wykazać w tym zeznaniu. Od tych kwot odlicza się, odrębnie dla każdego z małżonków, kwoty pomniejszające dochód (składki na ubezpieczenie społeczne, ulgi podatkowe). Następnie dochody są sumowane i uśredniane, a podatek oblicza się od połowy łącznych dochodów małżonków i mnoży razy dwa.
Kiedy wspólne rozliczenie małżonków jest korzystne?
Takie rozliczenie jest szczególnie korzystne przy dużej różnicy pomiędzy wysokością dochodów małżonków (lub gdy jeden z małżonków nie uzyskuje dochodów) albo też przy wysokiej kwocie stosowanych ulg podatkowych, które nie mogłyby zostać w całości odliczone od dochodów jednego z małżonków.
Przypomnijmy, że kwota wolna od podatku to w rozliczeniu za 2022 r. 30.000 zł, a zatem łącznie będzie to 60.000 zł.
Podstawa prawna: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych